|
Chung tay xây dựng cộng đồng 
Cấp bậc: Binh nhì
Tham gia: 20/12/2018
Bài viết: 30
Đến từ: Hà Nội
Đánh giá: [0]
|
Định nghĩa - Phân loại
1.1. Định nghĩa
Viêm đường tiết niệu không đặc hiệu hay gọi nhiễm khuẩn tiết niệu (NKTN) là hiện tượng vi khuẩn xâm nhập vào hệ tiết niệu của người gây ra phản ứng của cơ thể chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn đó. Nhiễm khuẩn tiết niệu có thể có hoặc không có triệu chứng.
>>> xem thêm: Viêm đường tiết niệu: Nguyên nhân, triệu chứng, cách chữa ở nam và nữ
Nhiễm khuẩn tiết niệu là một bệnh xảy ra khá phổ biến ở người. Tác nhân và quá trình bệnh chịu ảnh hưởng nhiều của cấu trúc giải phẫu và sự toàn vẹn cơ quan tiết niệu. Hệ tiết niệu ở người gồm: niệu đạo, bàng quang, tuyến tiền liệt (nam), niệu quản và 2 thận.
1.2. Phân loại
Nhiễm khuẩn niệu được định nghĩa khi có hiện diện vi khuẩn trong nước tiểu (phát hiện nhờ nhuộm gram hay cấy nước tiểu).
Có nhiều cách phân loại nhiễm trùng niệu.
1.2.1. Phân loại theo vị trí:
* Nhiễm trùng niệu trên: viêm bể thận- thận cấp, viêm thận- bể thận mạn tính, viêm thận ngược chiều, áp xe thận, thận hư mủ.
* Nhiễm trùng niệu dưới: viêm bàng quang, viêm niệu đạo,
* Trong khi đó viêm niệu đạo: Viêm tinh hoàn, viêm tiền liệt tuyến
1.2.2. Phân loại theo diễn biến:
* NKTN không biến chứng (NKTN cấp): nhiễm khuẩn chỉ xảy ra ở một vị trí của cơ quan hệ tiết niệu, nếu được điều trị đúng tổn thương do viêm được khỏi hoàn toàn, không có tái phát. Bệnh xảy ra ở người trẻ có hoạt động tình dục, hệ tiết niệu bình thường.
* NKTN biến chứng (NKTN mạn): Do NKTN cấp mà không rõ triệu chứng, không được điều trị, hoặc điều trị không đúng dẫn đến NKTN mạn, bệnh tái phát đi tái phát lại nhiều đợt. Loại này hay gặp ở người có những bất thường về hệ tiết niệu, đặt catheter, rối loạn thần kinh bài tiết, các bệnh nhân này thường nằm trong bệnh viện.
* Vi khuẩn niệu (bacteuria): có thể có triệu chứng hoặc không có triệu chứng, biểu hiện bằng sự hiện diện của vi khuẩn trong nước tiểu.
Việc xác định vi khuẩn niệu dựa vào thay đổi các chỉ số trong nước tiểu (tế bào, sinh hoá, vi sinh vật...).
1.2.3. Phân loại theo độ tái phát:
* Nhiễm khuẩn niệu riêng lẻ: Nhiễm khuẩn niệu lần đầu tiên, hay nhiễm khuẩn niệu tái phát sớm nhất sau 6 tháng sau khi nhiễm khuẩn niệu lần đầu .
* Nhiễm khuẩn niệu tái đi tái lại: chia làm 2 loại
+ Nhiễm khuẩn niệu tái phát ( infection urinaire à rechute): Khi nhiễm khuẩn niệu tái phát trong vòng 2 tuần khi ngừng kháng sinh, chủng vi khuẩn phân lập được là chủng vi khuẩn gây bệnh lúc đầu
+ Nhiễm khuẩn niệu tái nhiễm (infection urinaire par réinfection): nhiễm khuẩn niệu xuất hiện lại sau một thời gian lâu sau nhiễm khuẩn niệu lần đầu tiên, vi khuẩn gây bệnh khác với chủng đầu.
1.2.4.Phân loại theo dịch tễ học
Tuổi có ảnh hưởng rõ rệt đến tình trạng NKTN:
+ Trẻ sơ sinh: thời kỳ sơ sinh khoảng 1% trẻ có vi khuẩn trong nước tiểu bàng quang, trẻ nam có tỷ lệ cao hơn.
+ Trẻ dưới 5 tuổi: tỷ lệ trẻ nữ bị NKTN tăng và bệnh thường liên quan đến những dị tật hệ tiết niệu. NKTN xảy ra chủ yếu là không triệu chứng.
+ Trẻ đi học: tỷ lệ NKTN ở nhóm trẻ này cao hơn cộng đồng.
+ Người lớn đến 65 tuổi: ở nhóm này tỷ lệ NKTN ở nam khá thấp (3 - 5%) thường do những bất thường giải phẫu hệ tiết niệu, bệnh sỏi đường tiết niệu, bệnh tiền liệt tuyến và các can thiệp hệ tiết niệu như đặt catheter. Khoảng 10% nữ giới ở nhóm tuổi này có NKTN do hoạt động tình dục hoặc do có thai.
+ Nhóm tuổi trên 65: tỷ lệ NKTN tăng lên ở hai giới.
NKTN ở nam thường do các nguyên nhân nghẽn tắc đường tiết niệu, rối loạn chuyển hóa, bệnh tuyến tiền liệt và sự giảm các yếu tố đề kháng. ở nữ sự giảm co bóp bàng quang, sự xâm nhập vi khuẩn từ đường ruột dẫn đến NKTN. ở cả hai giới có sự giảm hoạt động hệ thống cơ thắt, đặt catheter cũng là những yếu tố nguy cơ cao dẫn đến NKTN.
2. Căn nguyên gây nhiễm khuẩn tiết niệu
Vi khuẩn xâm nhập vào đường tiết niệu theo 4 con đường:
- Vi khuẩn gây NKTN ngược dòng.
- NKTN đường máu.
- NKTN đường bạch huyết.
- Vi khuẩn lây lan từ cơ quan lân cận
Ở phụ nữ, NKTN chủ yếu theo cơ chế ngược dòng do niệu đạo ngắn, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào bàng quang thông qua giao hợp. Mặt khác vi khuẩn có thể vào bàng quang và niệu quản rồi lên thận thông qua việc trào ngược nước tiểu bàng quang niệu quản. Việc can thiệp vào đường tiết niệu thông qua các thủ thuật như dẫn lưu bàng quang, soi bàng quang, chụp niệu quản ngược dòng làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn tiết niệu.
Nhiễm khuẩn ở thận xảy ra do nhiều loại Gram dương như S.aureus, Streptococcus... Các vi khuẩn này thường gây NKTN theo đường máu. Các vi khuẩn Gram âm hiếm khi xảy ra theo đường này.
Các bệnh lý tăng áp lực ở bàng quang là nguyên nhân làm dòng bạch huyết đổ trực tiếp vào thận giúp vi khuẩn xâm nhập vào thận .
Nhiễm khuẩn ngược dòng là đường chủ yếu nhất trong bệnh lý NKTN.
Nhiễm khuẩn do xâm nhiễm từ các cơ quan lân cận: gặp trên những bệnh nhân bị nhiễm khuẩn ổ bụng, nhiễm khuẩn cơ quan sinh dục, rò tiêu hóa, rò bàng quang âm đạo
|